Το παρθένο φυσικό κάλλος των Γρεβενών γοητεύει τον επισκέπτη

Διαθέτει πλούσια και μοναδική ποικιλία δασών, υδάτινους πόρους, τον πανέμορφο Εθνικό Δρυμό της «Βάλια Κάλντα» - με σπάνιας ομορφιάς χλωρίδα και πανίδα -, το Χιονοδρομικό Κέντρο της «Βασιλίτσας», Μνημεία, Βυζαντινές και Μεταβυζαντινές Εκκλησίες, Πέτρινα Γεφύρια, μοναδικά δείγματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής, Ποτάμια και Τοπία που κόβουν την ανάσα του επισκέπτη.

Δρακολίμνες (Λίμνες Φλέγγα)

Σε υψόμετρο 1960μ. και 1940μ. υπάρχουν δύο εντυπωσιακές μικρές λίμνες, πάνω στα υπαλπικά υψίπεδα του βουνού Μαυροβουνίου στη Φλέγγα. Οι λίμνες αυτές που αποτελούν το σύμβολο της περιοχής, συνδέονται με πολλούς θρύλους. Έχουν νερό ολόκληρο το χρόνο και στα νερά τους ζούνε διάφορα αμφίβια όπως τρίτωνες (Triturus alpestris) και βατράχια(Bombina variegate,Rana graeca).

Υπάρχουν (3) μονοπάτια που οδηγούν στις λίμνες Φλέγγα:
Το πρώτο ξεκινάει απ’ το Αρκουδόρεμα στο ύψος της συμβολής με το ρέμα «Μνήματα», το δεύτερο απ’ το ρέμα «Σαλατούρα» και το τρίτο απ’ το διάσελο «Σαλατούρα Μηλιάς» και ακολουθεί την κορυφογραμμή του Μαυροβουνίου. Χρόνος ανάβασης 3 έως 4 ώρες περίπου

Επίσης από την πλευρά του Μετσόβου υπάρχει το σημασμένο μονοπάτι Ρ6 που ακολουθεί τον δασικό δρόμο μέχρι το ορειβατικό καταφύγιο του Δήμου Μετσόβου και μετά ακολουθώντας την κορυφογραμμή του Μαυροβουνίου καταλήγει στις Λίμνες ή στην κορυφή της Φλέγγας. Χρόνος ανάβασης απ’ το καταφύγιο 1,5 έως 2 ώρες περίπου. Επίσης υπάρχει ένα άλλο μονοπάτι που ξεκινάει απ’ την τοποθεσία «Άσπρα λιθάρια» και καταλήγει στα «Αυτιά Φλέγγας» (χρόνος ανάβασης 1 ώρα περίπου) και μετά στις Λίμνες Φλέγγας.

Τέλος απ’ το χωριό Βοβούσα διασχίζοντας το «Αρκουδόρεμα» ανηφορικά υπάρχει μονοπάτι που καταλήγει τόσο στην πεδιάδα της Βάλια Κάλντας ( χρόνος ανάβασης 4,5 έως 5 ώρες) όσο και στις Λίμνες Φλέγγας (χρόνος ανάβασης 7 ώρες περίπου).

Βενέτικος - Παραπόταμοι Αλιάκμονα

Ποταμός της Δυτικής Μακεδονίας, ο μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας, που βρίσκεται εξ’ ολοκλήρου σε ελληνικό έδαφος και έχει συνολικό μήκος 297 χλμ. Διασχίζει τους νομούς Γρεβενών, Καστοριάς, Κοζάνης, Ημαθίας και Πιερίας. Δέχεται τα πλεονάζοντα νερά της λίμνης Καστοριάς καθώς και τα νερά των: Λιβαδοπόταμου, Στραβοπόταμου, Βέλα, Ντραμπουτιώτικου, Πραμορίτσα, Γρεβενιώτικου, Βενέτικου, Σταυροπόταμου, Εδεσσαίου, της στραγγιστικής τάφρου της λίμνης Γιαννιτσών. Εκβάλλει στον Θερμαϊκό κόλπο, λίγο νοτιότερα από τις εκβολές του Αξιού ποταμού δημιουργώντας ένα εκτεταμένο δέλτα πλούσιο σε χλωρίδα και πανίδα.

Στην Δυτική Μακεδονία σχηματίζεται από τη συμβολή, κοντά στο χωριό Μανιάκοι της Καστοριάς, των ποταμών Μπέλιτσα που πηγάζει από το όρος Βόιο και Ζέλοβο, που έχει τις πηγές του στο όρος Βαρνούντα. Στον Νομό Γρεβενών οι παραπόταμοι που τον σχηματίζουν, Βενέτικος και Γρεβενίτης , πηγάζουν στα νοτιοδυτικά από την κοιλάδα Βάλια Κάλντα , τον Όρλιακα και τον Σμόλικα. Ο Βενέτικος αποτελεί τον μεγαλύτερο παραπόταμο τού Αλιάκμονα και δημιουργείται από μικρότερους παραποτάμους ή χείμαρρους, όπως ο Βελονιάς και Σμιξιώτικος. Μέχρι να συναντήσει το Αλιάκμονα ρέει μέσα από κοιλάδες και σε σημεία, όπως στην περιοχή του χωρίου Σπήλαιο Γρεβενών δημιουργεί απότομα και εντυπωσιακά φαράγγια. Σημαντική επίσης στο ποτάμιο αυτό σύστημα είναι η παρουσία τού ρέματος της Σούτσας που διασχίζει τα Δημοτικά Διαμερίσματα τού Δήμου Χασίων.

Στον βορρά μαζεύει τα νερά του ποταμού Πραμόριτσα συγκεντρώνοντας τα νερά του υδροκρίτη της περιοχής της Κοζάνης. Στην συνέχεια σχηματίζει τόξο γύρω από το βουνό Βούρινο και μέσα από μια βαθιά χαράδρα προχωρεί βορειοανατολικά για 90 χιλιόμετρα σχηματίζοντας μαιάνδρους στην περιοχή της Ζάβορδας.

Ο ποταμός συμβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής και συγκεκριμένα της αγροτικής παραγωγής μέσω φραγμάτων και αρδευτικών δικτύων που καλύπτουν τις ανάγκες άρδευσης.
Στην δυτική Μακεδονία ο Αλιάκμονας και οι παραπόταμοί του σχηματίζουν ένα πολυδαίδαλο ποτάμιο δίκτυο το οποίο σε συνδυασμό με την γεωγραφική θέση της περιοχής ανάμεσα σε Μακεδονία και Ήπειρο επέβαλε το χάραγμα σημαντικών δρόμων, χαρακτηριστική είναι "η Βασιλική στράτα " στον άξονα Μαυραναίοι-Ζιάκα-Περιβόλι-Βωβούσα. Η ανάγκη αυτή οδήγησε στη ζεύξη των ποταμών με πέτρινα γεφύρια τα οποία διασώζονται μέχρι σήμερα.

Η περιήγηση στα γεφύρια είτε διαπλέοντας τα ποτάμια (Αλιάκμονας και Βενέτικος) είτε περπατώντας σε παραποτάμιες διαδρομές συνδυάζει την αναψυχή με την άσκηση, δίνοντας την δυνατότητα στους επισκέπτες να αναπτύξουν δραστηριότητες όπως το ψάρεμα, το ράφτινγκ και καγιάκ, την γνωριμία με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής και με την τοπική ιστορία.

Βασιλίτσα

Η περιοχή της Βασιλίτσας περιλαμβάνεται στον εθνικό κατάλογο των προστατευμένων περιοχών του δικτύου (Natura 2000). Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Γρεβενών, σε απόσταση 42 χλμ. από την πρωτεύουσα του νομού, στην καρδιά της Πίνδου , βρίσκεται το Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας. Το χιονοδρομικό της Βασιλίτσας, είναι για ένα από τα ομορφότερα χιονοδρομικά κέντρα στην Ελλάδα που κρατά χιόνι ως την άνοιξη. Διαθέτει δυο εναέριους αναβατήρες συνολικού μήκους 1.800μ. 3 κυλιόμενους αναβατήρες , baby-lift 350μ, 12 χιονοδρομικές πίστες συνολικού μήκους 7.500μ, τη μεγαλύτερη πίστα αρχαρίων στην Ελλάδα (3.860μ), πιίστα χιονοσανίδας, σχολές σκι, καταστήματα ενοικιάσεως εξοπλισμού, 2 σαλέ ημέρας και ξενώνα.

Πέτρινα Γεφύρια

Τα γεφύρια των Γρεβενών είναι τα μεγαλύτερα και εντυπωσιακότερα όλης της Μακεδονίας. Το 1995, μετά από ενέργειες της Νομαρχίας Γρεβενών, η 11η Εφορεία Βυζαντινών Μνημείων της Βέροιας κήρυξε τα γεφύρια του νομού, διατηρητέα μνημεία. Η τεχνοτροπία τους είναι σε γενικές γραμμές η ίδια.

Εξαίρεση αποτελεί μόνο το γεφύρι κάτω από το βουνό Νιδρούζι, ανάμεσα στα χωριά Αλατόπετρα και Πρόσβορρο. Το γεφύρι αυτό είχε ιδιαίτερο μέγεθος λίθων με τέλεια λάξευση και τοποθέτηση. Σημαντικό για το μέγεθος του τόξου του (το μεγαλύτερο στη Μακεδονία) είναι το γεφύρι του Ασίζ- αγά, το οποίο κτίσθηκε το 1727 και έχει μήκος 70μ. και ύψος 15μ. Για λόγους επικοινωνίας, σπουδαίο γεφύρι ήταν του Σπανού που συνέδεε την Ήπειρο με την Μακεδονία.

Έχει μήκος 84μ. και ύψος 10μ. και είναι το μεγαλύτερο του νομού. Εντυπωσιακό γεφύρι και επισκέψιμο από πλήθος κόσμου κάθε χρόνο, είναι αυτό της Πορτίτσας που είναι χτισμένο στα ριζά του φαραγγιού έξω από το χωριό Σπήλαιο. Το δίτοξο γεφύρι του Ζιάκα, δίπλα από τη νέα γέφυρα που οδηγεί στο ομώνυμο χωριό, χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στον ποταμό Βελονιά. Δύσκολο σε πρόσβαση, ειδικά το φθινόπωρο και το χειμώνα, είναι το γεφύρι του Καγκέλια, δίπλα στο δρόμο που ενώνει το Τρίκωμο με το Μοναχίτι.

Ιδιαίτερο γεφύρι λόγω της τοποθεσίας είναι αυτό της Πραμόριτσας με μήκος 42μ. Το μοναδικό γεφύρι του νομού που είναι χτισμένο μέσα σε χωριό είναι του Δοτσικού. Ανάμεσα στα χωριά Κάστρο και Μέγαρο βρίσκεται το μονότοξο γεφύρι του Κάστρου χτισμένο πάνω από τον ποταμό Γρεβενίτη, το οποίο σχηματίζει τέλειο ημικύκλιο ύψους 8μ.

Μικρότερα και νεότερα γεφύρια είναι άλλα επτά στο νομό συν το μισογκρεμισμένο γεφύρι του Πασά, το οποίο έχει παρόμοια παράδοση με αυτό της Άρτας. Το γεφύρι γκρεμίστηκε το 1941 από τους Άγγλους προκειμένου.

Εθνικός Δρυμός Βάλια Κάλντα

Ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου είναι ένας από τους σπουδαιότερους Εθνικούς μας Δρυμούς. Ιδρύθηκε με το Β.Δ. 487/1966 που δημοσιεύθηκε στο 120/1966 φύλλο της εφημερίδας της Κυβέρνησης.

Αποτελεί μια απομονωμένη περιοχή στο Βόρειο τμήμα της Πίνδου. Έχει συνολική έκταση 68.990 στρέμματα και αποτελείται από τον πυρήνα με έκταση 33.490 στρ. και την περιφερειακή ζώνη προστασίας με έκταση 35.500 στρ.
Από την συνολική έκταση των 68.990 στρ τα 48.718στρ ποσοστό 70,62% ανήκουν στο Ν. Γρεβενών και τα υπόλοιπα 20.272στρ ήτοι ποσοστό 29,38% ανήκουν στον Ν. Ιωαννίνων.
Από την συνολική έκταση των 33.490στρ του Πυρήνα του Δρυμού τα 29.658στρ ήτοι ποσοστό 88,56% ανήκουν στο Ν. Γρεβενών και τα 3.832στρ ήτοι ποσοστό 11,44% ανήκουν στον Ν. Ιωαννίνων.
Από την συνολική έκταση των 35.500στρ της ζώνης προστασίας τα 19.060στρ ήτοι ποσοστό 53,69% ανήκουν στο Ν. Γρεβενών και τα 16.440στρ ήτοι ποσοστό 46,31% ανήκουν στον Ν. Ιωαννίνων.
Περιλαμβάνει την κοιλάδα της Βάλια - Κάλντα (είναι βλάχικη λέξη και σημαίνει «Ζεστή κοιλάδα».Ονομάζεται έτσι γιατί εμφανίζει σημαντικές θερμοκρασιακές διακυμάνσεις στη διάρκεια του 24ώρου, με πολύ υψηλές θερμοκρασίες κατά την διάρκεια της ημέρας χωρίς νέφωση και πολύ χαμηλές κατά τη διάρκεια της νύχτας), του Αρκουδορέματος, τα βουνά Λύγκος και Μαυροβούνι(Φλέγκα 2.159μ) μέχρι τις κορυφές του βουνού Αυγό(Υψ.2.177μ).

Η γεωλογική συγκρότηση του Δρυμού αποτελείται από πετρώματα της ομάδας του φλύσχη με αρκετό οφείτη, γάβρο, ασβεστόλιθο και δολομίτη με κυρίαρχη εμφάνιση του σερπεντίνη. Τα εδάφη του Δρυμού σχηματίστηκαν από την αποσάθρωση του περιδοτίτη και του σερπεντίνη. Είναι αργιλώδους, αργιλοπηλώδους υφής, όξινης χημικής αντίδρασης και πλούσια σε μαγνήσιο και σίδηρο ενώ πολλές φορές περιέχουν τοξικές συγκεντρώσεις χρωμίου, νικελίου, μαγγανίου και αλουμινίου.

Η παγωμένη «Ζεστή κοιλάδα» πήρε τ’ όνομά της κατ’ ευφημισμό , καθώς αποτελεί μία από τις πιο κρύες και υγρές περιοχές της Ελλάδας.

Το κλίμα είναι ορεινό-μεσογειακό από τα πλουσιότερα στην Ελλάδα σε κατακρημνίσματα(1.500mm/έτος) και χιονοπτώσεις. Τα καλοκαίρια είναι δροσερά με αρκετές τοπικές βροχές. Η νέφωση είναι υψηλή και οι παγετοί συνηθισμένοι από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάϊο ενώ το χιόνι καλύπτει τον Δρυμό 7 με 8 μήνες το χρόνο.

Το τοπίο είναι εντυπωσιακό και εκτός από την ποικιλία μορφολογικών και βλαστητικών χαρακτηριστικών, τονίζεται ακόμη από τεράστιους γκρεμούς και ορμητικά ρέματα. Το περιβάλλον είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την διαβίωση μιας τεράστιας ποικιλίας ειδών απ’ το ζωικό και το φυτικό βασίλειο.
Καλύπτεται από πυκνά δάση Μαύρης - Λευκόδερμης Πεύκης και Οξυάς, αποτελεί δε καταφύγιο για πολλά είδη πουλιών, ανάμεσα στα οποία είναι και ορισμένα σπάνια αρπακτικά (γύπας- βασιλαετός) και μεγάλα θηλαστικά (αρκούδα – αγριόγιδο- ζαρκάδι) που έχουν εξαφανισθεί απ’ τις περισσότερες περιοχές της Χώρας. Ολόκληρη η περιοχή αποτελεί ίσως τον πιο σημαντικό βιότοπο της Χώρας μας για την καφετιά αρκούδα.

Ο Δρυμός της Πίνδου σαν γενική διαπίστωση Ελλήνων και ξένων ειδικών, χαρακτηρίζεται μοναδικός από βιολογικό, οικολογικό και ερευνητικό ενδιαφέρον. Συνδυάζει το αισθητικό τοπίο μεγάλης αξίας, τον βιότοπο με μεγάλη ποικιλότητα χλωρίδας και πανίδας, πολυποίκιλη γεωμορφολογική σύνθεση, αισθητικότητα και μοναδικότητα σε Εθνική και Ευρωπαϊκή κλίμακα.

Με μια πρώτη διερεύνηση, καταμετρήθηκαν 30 είδη δέντρων και θάμνων με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, 120 είδη ποώδους βλάστησης με χαρακτηριστικό την εμφάνιση του ενδημικού είδους Centaurea vlachorum και 18 είδη ορχεοειδών.

Η αξία της περιοχής της Βάλια – Κάλντας και η ανάγκη για την προστασία της έχει αναγνωρισθεί όχι μόνο με την κήρυξη της σας Εθνικό Δρυμό απ’ το 1966, αλλά και σε πανευρωπαϊκή κλίμακα με την ένταξη της στο δίκτυο των ιδιαίτερα προστατευόμενων περιοχών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (άρθρο 4 οδηγία 75/409). Ακόμα πρόσφατα η ίδια περιοχή έχει ενταχθεί σε ειδικό πρόγραμμα που χρηματοδοτεί η Ε.Ο.Κ. για τη λήψη των επειγουσών μέτρων για την προστασία και την ορθολογική διαχείριση των πληθυσμών της καφετιάς αρκούδας στην Ελλάδα και την Ιταλία.

Αρκουδόρεμα: Ο Δρυμός της Πίνδου διασχίζεται από πολλά ρέματα με κύριο και εντυπωσιακό το Αρκουδόρεμα – παραπόταμο του Αώου. Η άγρια φύση, η χαλικώδης κοίτη και η κίνηση του νερού εναλλασσόμενη με πολλούς μικρούς καταρράκτες, αποτελεί την δυναμικότερη πηγή οπτικής κυριαρχίας. Εδώ βρίσκει καταφύγιο η βίδρα ( Lutra –lutra) που είναι σπάνιο είδος και ζουν δυο είδη πέστροφας (Truta fario & Salvelinus fortinalis). Από το τέρμα του δασικού, κατηφορίζοντας το Αρκουδόρεμα και ακολουθώντας το Ε6 μονοπάτι, μπορεί ο επισκέπτης να φθάσει στους «Καταρράκτες».

Εκκλησίες – Μοναστήρια

Οι λάτρεις του θρησκευτικού τουρισμού, που τα τελευταία χρόνια ανθεί και στη χώρα μας, θα χαθούν πραγματικά στο πλήθος των μνημείων που κοσμούν το νομό.Λίγα χιλιόμετρα πριν τη Δεσκάτη, βρίσκεται η περίφημη Ιερά Μονή της Ζάβορδας, χτισμένη το 1534 έως 1544 από τον Όσιο Νικάνορα και δίπλα το ασκηταριό του Οσίου πάνω από τα ορμητικά νερά του Αλιάκμονα.

Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Τορνικίου χτίστηκε περίπου στα 1200 και περιμένει υπομονετικά τη μεταφορά της λόγω της δημιουργίας φράγματος στην περιοχή. Αξίζει να τη δείτε και έπειτα να ανηφορήσετε κάθετα τη Βουνάσα, όπου θα θαυμάσετε τη Μονή Ευαγγελισμού της Παναγίας Μπουνάσιας που πιθανότατα χτίσθηκε το 1348. Ο εντυπωσιακός ναός, ο υπέροχα βαμμένος τρούλος και οι σκαλιστές παραστάσεις πάνω από τις πόρτες σε συνδιασμό με το άγριο τοπίο, κάνουν παιχνίδι τα 5 χιλιόμετρα χωματόδρομο μέχρι εδώ.

Στην άλλη πλευρά του νομού, ο ναός της Μεγάλης Παναγίας στη Σαμαρίνα με το πεύκο πάνω στον τρούλο, μαγεύει χιλιάδες κόσμο το Δεκαπενταύγουστο, ενώ στην είσοδο της Βάλια Κίρνα ή αλλιώς της κοιλάδας του διαβόλου, στέκει ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και η Αγία Παρασκευή. Ιδιαίτερο θρησκευτικό μνημείο για το νομό είναι η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Παναγία Σπηλιώτισσα που ιδρύθηκε το 1643.

Το τέμπλο του ναού, η πόρτα και τα παράθυρά του αποτελούν εξαιρετικά δείγματα ξυλογλυπτικής του 17ου αιώνα. Δεκάδες ακόμη πέτρινοι ναοί και ξωκλήσια κοσμούν κάθε άκρη του νομού και έχουν ανοιχτές τις πόρτες σε πιστούς και επισκέπτες του τόπου.